พ.ญ.พนิดา ทองอุทัยศรี เรียบเรียง
โรคตับจากแอลกอฮอล์คือโรคตับที่เกิดจากการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ปริมาณมากอย่างต่อเนื่องเป็นเวลานาน ทำให้ตับเกิดการบาดเจ็บเสียหาย นำไปสู่ภาวะไขมันพอกตับ (Alcoholic fatty liver disease) ตับอักเสบเรื้อรัง (Alcoholic steatohepatitis) ตับอักเสบเฉียบพลัน (Alcoholic hepatitis) ตับแข็ง (Alcoholic cirrhosis) มะเร็งตับ (Hepatocellular carcinoma) และเสียชีวิต
ปริมาณการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์กับความเสี่ยงต่อโรคตับ
ก่อนอื่นมาทำความเข้าใจกับคำว่า 1 ดื่มมาตรฐาน (standard drink) คำนิยามโดย The National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAAA) หมายถึงปริมาณแอลกอฮอล์ในเครื่องดื่ม 14 กรัม แต่องค์กรต่างๆหลายประเทศรวมถึงประเทศไทยและหลายการศึกษาวิจัยกำหนดปริมาณแอลกอฮอล์ที่ 10 กรัม
ตัวอย่าง 1 standard drink เช่น
- เบียร์ที่มีแอลกอฮอล์ 5 % 1 standard drink คือ 341 ซีซี หรือ 12 ออนซ์ (ประมาณ 1 กระป๋องเล็กหรือขวดเล็ก) สำหรับเบียร์ในเมืองไทยนั้นมีความเข้มข้นสูงกว่าคือประมาณ 6-10 % ดังนั้นปริมาตรเบียร์ 1 standard drink สำหรับบ้านเราคือน้อยกว่า 1 กระป๋อง
- ไวน์ ที่เป็น table wine (แอลกอฮอล์ประมาณ 8-12%) 1 standard drink เท่ากับ 1 แก้วไวน์หรือประมาณ 142 ซีซีหรือ 5 ออนซ์ ในขณะที่ fortified wine ไวน์หวาน หรือ port wine (แอลกอฮอล์ 18%) 1 standard drink เท่ากับ 85 ซีซี หรือ 3 ออนซ์
- วิสกี้หรือสุราที่มีแอลกอฮอล์ 40 ดีกรี 1 standard drink คือ 43 ซีซี หรือ 1.5 ออนซ์
จาก AASLD และ EASL guidelines ของอเมริกาและยุโรป กล่าวว่าผู้ชายดื่มมากกว่า 3 standard drinks หรือมากกว่าวันละ 30 กรัมต่อวันหรือ 21 standard drinks ต่อสัปดาห์ และในผู้หญิงดื่มมากกว่า 2 standard drinks (20 กรัม) ต่อวันหรือ 14 standard drinks ต่อสัปดาห์เป็นเวลานานมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคตับ
นอกจากปริมาณและระยะเวลาที่ดื่มมีผลต่อตับแล้ว ปัจจัยอื่นๆที่มีผลเช่น เพศ เชื้อชาติ พันธุกรรม อ้วน และโรคตับอื่นร่วมเช่นไวรัสตับอักเสบบี ซี เป็นต้น
นอกจากนี้ลักษณะการดื่มแบบบินจ์ (Binge drinking) คือการดื่มสุราอย่างหนักภายในช่วงเวลาอันสั้นหรือการดื่มแบบ “เมาหัวราน้ำ” เช่นในผู้ชายดื่มตั้งแต่ 5 standard drinks ขึ้นไปหรือผู้หญิงดื่มตั้งแต่ 4 standard drinks ขึ้นไปในช่วงสั้นๆประมาณ 2 ชั่วโมง ทำให้ระดับแอลกอฮอล์ในเลือดสูงมากกว่า 0.08 g/dl อย่างรวดเร็ว มีผลต่อระบบต่างๆเช่น สมอง ความจำ สติ ความดันโลหิต หัวใจ เสี่ยงต่ออุบัติเหตุและอาชญากรรมต่างๆ และยังทำให้เสี่ยงต่อการเกิดตับอักเสบเฉียบพลัน และตับวายเฉียบพลันในโรคตับเรื้อรัง (Acute-on-chronic liver failure) ซึ่งมีโอกาสเสียชีวิตสูง
สำหรับตอนต่อไป กล่าวถึงการดำเนินโรคของโรคตับจากแอลกอฮอล์ และแนวการรักษา โปรดติดตามนะคะ
เอกสารอ้างอิง
- EASL Clinical Practice Guidelines: Management of alcohol-related liver disease. J Hepatol 2018;69:154-181.
- Crabb DW, Im GY, Szabo G, et al. Diagnosis and Treatment of Alcohol Associated Liver Diseases: 2019 Practice Guidance From the American Association for the Study of Liver Diseases. Hepatology 2020; 71:306-333.
- https://www.cdc.gov/alcohol/fact-sheets/binge-drinking.htm
Tags: Alcoholic liver disease